Waloryzacja środowiska przyrodniczego określa optymalne sposoby wykorzystania zasobów przyrodniczych oraz zapewnia właściwy kierunek zagospodarowania przestrzeni w celach społecznych i gospodarczych. W Polsce mamy dwa rodzaje waloryzacji: ekologiczną i ekofizjograficzną.
Waloryzacja ekologiczna ustala prawidłowości i zasady funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz wskazuje sposoby jego ochrony i kształtowania. Celem waloryzacji ekologicznej jest odszukanie najcenniejszych obszarów przyrodniczych i określenie ich funkcji na tle bioróżnorodności. Obszary i obiekty, które są szczególnie cenne, są obejmowane ochroną. W zależności od skali przestrzennej wyróżnia się formy powierzchniowe i indywidualne, np. parki narodowe/krajobrazowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody czy gatunki zwierząt/roślin.
Okazy gatunków oraz siedliska i ostoje zwierząt, roślin i grzybów, które są rzadkie, podatne na zagrożenia i zagrożone wyginięciem są objęte ochroną gatunkową za pomocą przepisów szczególnych. Obszary prawnie chronione w Polsce obejmują 32,5 % powierzchni kraju, bez obszarów sieci Natura 2000. W Polsce występują 23 parki narodowe. Są to tereny o najcenniejszych walorach krajobrazowych i kulturowych. Oprócz parków narodowych są również rezerwaty, które chronią poszczególne typy przyrodnicze, np. rezerwat leśny, wodny czy fauny i flory. Natomiast parki krajobrazowe obejmują miejsca, które są ważnie nie tylko pod względem przyrodniczym ale też historycznym, czy archeologicznym.
W obrębie dolin rzek zachodzą procesy przepływu materii i energii w środowisku przyrodniczym, miejsca te są nazywane korytarzami ekologicznymi, które są częścią obszaru ochrony krajobrazu. Obszar Natury 2000, to siedlisko gatunków zwierząt i roślin zawartych w załącznikach do tzn. Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej.
Waloryzacja ekofizjograficzna zajmuje się badaniem układów geograficznych i przyrodniczych na potrzeby systemu planów zagospodarowania przestrzennego pod względem zasobów i walorów środowiska przyrodniczego oraz kształtowania działalności człowieka. Jej ważnym elementem jest rozpoznanie warunków przyrodniczych pod kontem możliwości zagospodarowania i użytkowania terenu przez człowieku w celu zrealizowania różnych form aktywności gospodarczej.
Walory przyrodnicze pod względem turystycznym i rekreacyjnym są podstawową wartości dla potrzeb człowieka w zakresie wypoczynku. Jednak nie wszystkie punkty w środowisku przyrodniczym są odpowiednie pod względem turystycznym i dlatego przeprowadza się ocenę potencjału rekreacyjnego.
Ze względu na przejaw działalności człowieka pod względem budownictwa powszechnego czy rozwoju infrastruktury ocenia się przydatność środowiska przyrodniczego na potrzeby osadnictwa. W zależności od typu zagospodarowania oraz skali przestrzennej konieczne jest uwzględnienie różnorodnych wymagań zapewniających bezpieczną realizację zamierzeń inwestycyjnych. W ramach fizjografii urbanistycznej rozpatruje się rzeźbę terenu, budowę geologiczną, stosunki wodne, genezę gleby oraz klimat uwzględniając regionalizację. Ocenia się stan środowiska przyrodniczego w miejscu potencjalnego zagospodarowania pod względem źródła i formy przekształceń środowiska. W obszarach zurbanizowanych ważną rolę w środowisku przyrodniczym pełnią powierzchnie aktywnie biologiczne. Natomiast w miejscach, które odznaczają się niską jakością zasobów lub walorów przyrodniczych przeprowadza się rekultywacje, czyli naprawę pod względem przyrodniczym.