Rodzaje samowoli budowlanej.

• Brak ostatecznego pozwolenia na budowę.

Głównym przepisem prawa, który jest łamany przy powstawaniu nowych obiektów, a co za tym idzie ujawnia sytuacje związane z samowolą budowlaną, jest przepis dotyczący odpowiednich wymaganych pozwoleń na budowę. Bez uzyskania  wszystkich wymaganych pozwoleń i zezwoleń Inwestor nie może rozpocząć realizacji przedsięwzięcia. Przedmiotem nakazu rozbiórki może być obiekt budowlany, lub jego część, będący w budowie albo wybudowany bez wyżej wymienionych pozwoleń na budowę. 

• Brak wymaganego zgłoszenia budowy.

Z kolejnym przypadkiem samowoli budowlanej, również polegającym na szeroko rozumianym niedopełnieniu obowiązków na etapie przed realizacją jest rozpoczęcie prac bez zgłoszenia do odpowiednich organów zamiaru ich wykonania. Zgłoszenie budowy przez Inwestora wymaga również trzydziestodniowego terminu oczekiwania na ewentualny sprzeciw organów. Jeżeli w przeciągu tego czasu nie otrzymamy informacji dotyczących uwag bądź sprzeciwów wobec planowanej inwestycji zgłoszenie można uznać za przyjęte i potwierdzone przez organy administracyjne.

• Prowadzenie robót budowlanych niebędących budowami bez odpowiednio wymaganych zgłoszeń i pozwoleń.

Przedmiotowy aspekt występuje na etapie realizacji robót. Do robót budowlanych zalicza się budowę, jak również przebudowę, rozbudowę, montaż, remont i rozbiórkę obiektu budowlanego, które nie są budowami. W związku z wykryciem nieprawidłowości podczas prowadzenia robót nie będących budowami organ nadzoru budowlanego może wydać postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych. W wielu sytuacjach związanych z wykonywaniem prac, które nie są budowami np. remonty, przebudowy, rozbudowy itd., wymagane są odpowiednie zgłoszenia lub nawet pozwolenia odpowiednich organów.