Najczęstszym sposobem użytkowania kompostu jest nawożenie. Stosowanie kompostu jako nawozu zachowuje próchniczność gleby z możliwością jej poprawy. Należy pamiętać jednak, że w Polsce dawka nawozowa, możliwa do zastosowania w ciągu roku, jest prawnie ograniczona do 170 kg N/ha użytków rolnych. Kompost wykorzystywany jest również do melioracyjnego użyźniania gleb celem poprawy warunków uprawy roślin, zwiększenia zawartości próchnicy, składników pokarmowych i retencji wody oraz do rekultywacji gruntów bezglebowych i ma za zadanie zapoczątkowanie lub utrzymanie procesów glebotwórczych poprzez uruchomienie przemian biochemicznych uwarunkowanych stabilnością mikrobiologiczną gruntu.
Niejednokrotnie kompost wykorzystywany w przemyśle jest jako składnik podłoży do uprawy roślin oraz preparatów nawozowych.
Preparaty nawozowe są wieloskładnikowymi nawozami organicznymi, organiczno – mineralnymi lub mineralnymi. Szczególną popularnością cieszą się nawozy organiczne i organiczno – mineralne, z uwagi na swoją „ekologiczność”.
Największym odbiorcą kompostu na rynku jest rolnictwo, choć ilość kompostu wykorzystywanego w rolnictwie wciąż nie jest zbyt duża. Powody tego zjawiska są następujące:
- Drogi transport kompostu, spowodowany dużą dawką nawozową, przy jednoczesnej niskiej gęstości nasypowej,
- W porównaniu z nawozami sztucznymi, wartość odżywcza kompostu jest stosunkowo mała,
- Możliwość zawartości metali ciężkich, zwłaszcza w kompoście produkowanym ze zmieszanych odpadów komunalnych,
- Trendy w produkcji żywności, zakładające produkcję tzw. „zdrowej żywności”, która wyklucza stosowania substancji odpadowych.
Niewątpliwą przeszkodą są również właściwości chemiczne kompostu, ponieważ składniki odżywcze w nim zawarte, w przeciwieństwie do nawozów sztucznych, są trudno rozpuszczalne w wodzie i przez to w większości nie są przyswajane przez rośliny. Jednak warto nadmienić, iż komposty, które są bogate w materię organiczne i związane w nich składniki odżywcze, budują integralność gleby i odżywiają rośliny na długi okres. Wieloletnie badania nad stosowaniem kompostu wykazują jego pozytywny wpływ na stan gleb, który utrzymuje się do 8 lat po zastosowaniu. Nawożenie kompostem redukuje również prawdopodobieństwo chorób roślin, ponieważ kompost nie zawiera patogenów ani nasion chwastów. Mikroorganizmy w nim zawarte zwalczają patogeny obecne w glebie, co gwarantuje ochronę roślin uprawnych bez konieczności stosowania pestycydów.
Wykorzystywanie kompostu jako nawozu na polach uprawnych ogranicza erozję gleb i tym samym zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia wód podziemnych.
Należy jednak pamiętać, aby stosowany kompost był dojrzały, ponieważ „świeży” kompost może powodować obniżenie plonowania. Pozytywny wpływ kompostu na wydajność plonowania został potwierdzony w wielu badaniach laboratoryjnych i polowych. Przykładowo w przypadku plonów pszenicy, jęczmienia i warzyw, nawożenie kompostem skutkowało przyrostem plonowania o 10% – 20% w porównaniu do nawozów sztucznych. Najlepsze efekty można jednakowoż uzyskać, poprzez zastosowanie nawozu organiczno-mineralnego, w stosunku 50% – 50%.